زیارت عاشورا
بررسی سند زیارت عاشوراء
پرسش 1 : پيرامون زيارت عاشوراى معروف است كه مرحوم محدث قمى (حاج شيخ عباس قمى) آن را در كتاب مفاتيح الجنان نقل نموده، عنوان مي‌شود كه اين زيارت سند محكمى ندارد و اگر هم نقل شده خبر واحد است و چنين خبرى حجيت ندارد. و يا عنوان مي‌شود اين زيارت در نسخه اصلى بحارالانوار مرحوم علامه مجلسى ( جلد 101 بحار مخصوص زيارات) نبوده و بعداً وارد شده است و يا عبارات لعن در اين زيارت با آية 108 سورة انعام كه مى‌فرمايد: «و لا تسبّوا الذين يدعون من دون الله فيسبّوا الله عدواٍ بغيرعلم» و سيرة عملى اهل بيت (ع) منافات دارد. و وقتى گفته مي‌شود كه مرحوم شيخ طوسى (رض) اين زيارت را در كتاب شريف «مصباح المتهجد و سلاح المتعبد» نقل نموده‌اند و مرحوم علامه مجلسى (ره) نيز آن را از اين كتاب نقل نموده عنوان مى‌كنند كه در رجال نقل حديث اشكال وجود دارد و اينكه «محمد بن اسماعيل بن بزيع» از «صالح بن عقبة» و او هم از پدرش «عقبة بن خالد» از امام محمد باقر (ع) اين زيارت شريف را نقل نموده‌اند نشان دهندة آن هست كه حال ناقل اصلى سند يعنى «عقبة بن خالد» مشخص نيست ليكن «صالح» فرد موثقى است. و وقتى بيان مي‌شود دقت رجالى اعمال شده در روايات فقهى كه مشتمل بر ايجاب و تحريم است، در ساير موارد، از جمله متون اخلاقى و ادعيه ضرورى نيست، بلكه گاهى قوت و بلندى متن نشانة صدور از معصوم (ع) است، مي‌گويند ادعيه و زيارات تا سند آن مشخص و قطعى نباشد خواندنش محل اشكال است و چه بسا براى خوانندة آن ضرر هم داشته باشد! به هر حال بفرماييد آيا زيارت عاشوراى معروفه سند معتبرى دارد يا خير؟
مرحوم جد پدری ما نسخه‌یی از چاپ اول مفاتیح الجنان داشت که لعن‌های پایانی زیارت عاشوراء را فاقد بود. بناءبراین، استنادِ این زیارت، به این صورت که در چاپ‌های جدید مفاتیح است، به مرحوم شیخ عباس قمی افتراء به ایشان است. البته خواندن زیارت در صورت فهم معنی، اگر متضمن دروغ و اهانت نباشد و ضد دعوت رسول، حتی اگر سندی هم نداشته باشد، اشکالی ندارد اما کلاً ادعیه و زیارت منقول در کتب شیعه بلا سند است.
زیارت عاشوراء، حدیث قدسی؟!
پرسش 2 : و آيا اينكه گفته مي‌شود اين زيارت از احاديث قدسى محسوب مي‌شود يعنى گويندة اصلى آن خدواند متعال است صحيح است يا خير؟
قوت متن و طولانی بودن آن به هیچ وجه دلیل مأثور بودن آن از ائمة هدی صلوات الله علیهم نمی‌باشد و به طور کلی هیچ یک از ادعیه و زیارات موجود در تمامی کتب حدیث و فقه و تفسیر، حدیث قدسی نیست، و حدیث قدسی هم اگر مغایر با قرآن نباشد حدیث است نه آیه و پیامبر فرموده نه خدا. بناءبراین با روایات صحیح دیگر هیچ تمایز و تفاوتی ندارد. خداوند تمام ارادة خود بر هدایت بشر را در آیات قرآن گنجانده است و میان قرآن و حدیث ساحت دیگری نداریم که در آن کلامی از سوی پروردگار نازل شود، اما نه قرآن باشد و نه حدیث.
نظر علماء پیرامون زیارت عاشوراء
پرسش 3 : و اينكه بزرگان از علماء متقدم و متأخر از جمله شيخ مرتضى انصارى، ميرزاى شيرازى، علامة غروى اصفهانى (كمپانى)، علامة طباطبايى، امام خمينى و… (رض) مقيد بودند كه اين زيارت را هر روز بخوانند دليل بر محكم بودن سند آن مي‌باشد يا خير؟ و چنانچه فردى آن را رجائاً و به قصد قربت بخواند چه حكمى دارد؟
خواندن زیارت، چون متضمن سلام و بیان احوال است، اشکالی ندارد، اما اینکه بگوییم بزرگان می‌خوانده‌اند پس درست است، استدلال بلا موضوع است و محملی ندارد و نیز محمولی.
