دفتر نشر آثار علامه حکیم سید محمد جواد موسوی غروی

با سلام
حدیث مورد نظر شما در کافی به شمارۀ 548 و در وافی به شمارۀ 14331 به شرح زیر وارد شده است:
عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ، عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ الدَّيْلَمِيِّ، عَنْ أَبِي حُجْرٍ الْأَسْلَمِيِّ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ: مَنْ أَتَى مَكَّةَ حَاجّاً وَ لَمْ يَزُرْنِي إِلَى الْمَدِينَةِ جَفَوْتُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، وَ مَنْ أَتَانِي زَائِراً وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِي، وَ مَنْ وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِي وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ، وَ مَنْ مَاتَ فِي أَحَدِ الْحَرَمَيْنِ ـ مَكَّةَ وَ الْمَدِينَةِ ـ لَمْ يُعْرَضْ وَ لَمْ يُحَاسَبْ، وَ مَنْ مَاتَ مُهَاجِراً إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حُشِرَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ‏ أَصْحَابِ‏ بَدْرٍ.
پیامبر فرمود: هرکس که به مکه آمد به قصد انجام حج، و مرا در مدینه زیارت نکرد، از او روی‌گردانم روز قیامت. و هرکس به سویم آید به زیارت، شَفاعت من بر او واجب گشته. و هرکس که شَفاعتم بر او واجب گشت، بهشت بر او واجب گشته. و هرکس در یکی از دو حرم (مکه یا مدینه) جان به جان‌آفرین سپرد، جلوش گرفته نشود و محاسبه نگردد. و هرکس در حال هجرت به سوی خدای عزّ و جلّ جان داد، روز قیامت با اصحاب بدر محشور گردد.
(الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج‏4 ؛ ص548 / من لا يحضره الفقيه، ج‏2، ص: 565، بَابُ مَا جَاءَ فِيمَنْ حَجَّ وَ لَمْ يَزُرِ النَّبِيَّ ص وَ فِيمَنْ مَاتَ بِمَكَّةَ أَوِ الْمَدِينَةِ)
اولاً؛ این حدیث به جهت سلسلۀ سند، جزو متواترات و صحاح داخل نمی‌گردد. اما از نظر محتوی قابل بحث و فهم است.
مثلاً اگر کسی رباخوار باشد، یا شراب‌خوار، یا قِمارباز، یا دروغ‌پرداز یا مفتری بر خدا و رسول، یا ستمگر و ستم‌پیشه، یا متجاوز به حقوق مردم، یا متعدی به اموال مردم، یا متجاهر به فسق، یا مرتکب جرائم، و کلاً شخص بزهکار و گنهکاری باشد، و نسبت به احکام الهی بی‌مبالات و لااُبالی، و نافی معروف و عامل به منکَر، و به مکه برود، و اعمال حج را بجا آوَرَد، و قبل یا بعد از آن، به ترتیبی که در حال حاضر حجاج را به مکه و مدینه می‌برند، به زیارت قبر پیامبر اکرم صلوات الله علیه برود، و توبه نکرده باشد، و در مراجعت به همان شیوه و با همان اخلاق رذیله، ادامۀ حیات دهد، آیا شَفاعت پیامبر شامل حال او خواهد شد؟!
اگر چنین باشد، اصلاً بعثت انبیاء که خلاصۀ آن در آیۀ دوم سورۀ جمعه آمده است، بی‌حاصل و عَبَث می‌باشد.
«هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِن كَانُوا مِن قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ
همو است که برانگیخت در درس‌ناخواندگان رسولی را از ایشان. که برخوانَد بر ایشان آیات او را، و پاکیزه سازدْشان، و بیاموزدْشان کتاب را و حکمت را. و گرچه بودند پیش از این هرآینه در گمراهی آشکاری» (جمعه 2)
پس اگر حدیث را هم ضعیف یا مرفوع یا مرسل بشماریم، می‌توان مراد دقیق رسول خدا صلی الله علیه و آله را فهم نمود. کسی که به زیارت دیگری می‌رود، حتماً از همراهان و مدافعان و همفکران و حامیان او است. البته اگر به نفاق و ریاء نرفته باشد، بلکه از سر صدق و راستی رفته باشد.
پس مراد رسول اکرم صلوات الله علیه، کاملاً ظاهر و مفهوم است که اگر کسی به مکه و مدینه بیاید و مرا، در قامت هدایت و رسالت نبیند، و تجدید عهد بر سر پیمان با من ننماید، حتماً روز قیامت از او روی‌گردانم. و این کاملاً معقول و مقبول است.
حال اگر کسی توفیق زیارت مکه و مدینه، چه در حج یا عمره، در طول عمر نصیبش نگردید، اما در راه خدا گام برداشت، و تسلیم اوامر و نواهی الهی بود، و صراط مستقیم او را پیمود، و از رسول خدا اطاعت و تبعیت نمود، طبق آیۀ 157 اعراف، آیا در روز قیامت پیامبر از او روی‌گردان است؟!
در صورتی که آیه به صراحت می‌فرماید:
«الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِندَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنجِيلِ يَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنزِلَ مَعَهُ أُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
کسانی که پیروی می‌کنند فرستادة پیام‌آور درس‌ناخوانده‌یی را، که می‌یابندش نوشته شده، نزد خود، در تورات و انجیل، فرمان ‌دهد ایشان را به معروف (شناخته شده)، و باز ‌داردْشان از منکَر (ناشناخته)، و حلال می‌سازد برای ایشان پاکیزه‌ها را، و حرام می‌سازد بر ایشان ناپاکی‌ها را، و فرو می‌نهد از ایشان گرانباری‌شان را، و غل‌هایی را که بوده است بر ایشان. پس آنانی که ایمان آوردند به او، و گرامی داشتندش، و یاری کردندش، و پیروی کردند نوری را که فرستاده شده با او، هم اینان پیروزانند.» (اعراف 157)