-
فرزند متوفا و سهم الارث او
پرسش 1 : اگر پدر و مادری مالی را به فرزند خود ببخشند و فرزند فوت شود، آیا آنها حق دارند آن مال را از ورثۀ وی (نوههای خود) پس بگیرند؟قضایای گوناگونی را در این مسأله میتوان تصور کرد:
اولاً: آیا این مال را به صورت منقول دادهاند یا غیر منقول؟ اگر به صورت غیر منقول واگزار شده، حتماً از طریق انتقال ثبتی صورت گرفته یا دستنویس است به صورت تعهد یا اظهار، که پدر و مادر او یک هشتم از دارایی متوفی را به ارث میبرند.
ثانیاً: اگر منقول بوده به صورت پول نقد یا فرش یا سایر اثاث منزل و مانند آنها، حتماً دارای عنوان بوده است. مثلاً اگر تحت عنوان هبه، به اولاد خود یا نوهها دادهاند، یعنی در اختیار نهادهاند و سلطه و حق تصرف ایشان را در چنین مالی تأیید کردهاند، بازپس گرفتن آنها، اگر مصرف نشده باشد، عرفاً و اخلاقاً و شرعاً جایز نیست مگر آنکه اولاد، آن مال را به صورت اسراف یا تبذیر و یا در مصارف ضد اخلاقی هزینه کنند.
مرحوم آیة الله غروی بر این اعتقاد بودند که در همۀ احکام شرع حاکمیت با اخلاق است و ما حکم ضد اخلاق در قرآن و شرع انور نداریم.
بر این پایه میگفتند: اگر فرزندی زودتر از والدین خود از دنیا رفت، و او دارای فرزندان، یا فرزندی بود، والدین متوفی باید سهم الارث فرزند متوفای خود را به نوه یا نوهها واگزار نماید. و این یک حکم بسیار ارزشمندی است که مع الاسف در فقه ما ضد آن مشهود است.