اين کتاب ردي است بر نظريه «حجيت ظن فقيه» که قرنها بر حوزه هاي علميه حاکم بوده و اساس نظام تقليدي حاکم بر فقه اسلامي و مبناي نوشتن رسالههاي توضيح المسائل ميباشد. به طور خلاصه، اين نظريه بيان ميکند که «خبر واحد (يعني خبري که تنها از يک سلسله سند به پيامبر يا امامان منتسب ميگردد) موجب گمان فقيه ميگردد و فقيه بر اساس اين گمان خود حکم ميدهد و بر مکلف واجب است که از اين حکم گماني تبعيت نمايد». هرچند حکماء بسياري در طول تاريخ شيعه، مخالفت خود را با اين نظريه ابراز داشتهاند، اما اين کتاب نخستين کتابي است که به طور مبسوط تمامي ادلۀ موافقين «حجيت ظن» را به نقد کشيده است. نتيجهیي که از مجموعه استدلالات کتاب استنتاج ميگردد اين است که فقيه بايد فتواي خود را بر دلائل عقلاني و علمي استوار نمايد و فتواي خود را ثابت نمايد. بناءبراين بر سائرين هم واجب است که اين ادلۀ عقلاني و علمي را بررسي کنند و نظر درست را دريابند، پس ميتوان در يک مسأله نظر يک فقيه را پذيرفت (بر مبناي عقل و علم) و در مسألۀ ديگري دلائل فقيه ديگري را تأييد نمود و از وي تبعيت نمود (بر مبناي علم و عقل). عناوين فصلهاي ده گانه کتاب به اين شرح است: بيان معناي ظن در فقه، علم و برهان در قرآن و فقه و مغايرت آنها با ظن، بيان عقل و علم در قرآن وضرورت اعمال آن در احکام خدا، فقه و مباني آن، علل تبعيت اکثر امت از ظن فقهاء، علل رواج ظن بين فقهاء امت، احتجاج با شيخ انصاري پيرامون حجيت خبر واحد، استدلال به ادلۀ اربعه کتاب، سنت، عقل و اجماع، قول به قياس و احتجاج با قائلين به آن، کلمات اصحاب پيرامون ظن.
هرچند حکماء بسياري در طول تاريخ شيعه، مخالفت خود را با اين نظريه ابراز داشتهاند، اما اين کتاب نخستين کتابي است که به طور مبسوط تمامي ادلۀ موافقين «حجيت ظن» را به نقد کشيده است. نتيجهیي که از مجموعه استدلالات کتاب استنتاج ميگردد اين است که فقيه بايد فتواي خود را بر دلائل عقلاني و علمي استوار نمايد و فتواي خود را ثابت نمايد. بناءبراين بر سائرين هم واجب است که اين ادلۀ عقلاني و علمي را بررسي کنند و نظر درست را دريابند، پس ميتوان در يک مسأله نظر يک فقيه را پذيرفت (بر مبناي عقل و علم) و در مسألۀ ديگري دلائل فقيه ديگري را تأييد نمود و از وي تبعيت نمود (بر مبناي علم و عقل).
عناوين فصلهاي ده گانه کتاب به اين شرح است: بيان معناي ظن در فقه، علم و برهان در قرآن و فقه و مغايرت آنها با ظن، بيان عقل و علم در قرآن وضرورت اعمال آن در احکام خدا، فقه و مباني آن، علل تبعيت اکثر امت از ظن فقهاء، علل رواج ظن بين فقهاء امت، احتجاج با شيخ انصاري پيرامون حجيت خبر واحد، استدلال به ادلۀ اربعه کتاب، سنت، عقل و اجماع، قول به قياس و احتجاج با قائلين به آن، کلمات اصحاب پيرامون ظن.